مقدمه مؤلف................................ ................................ ................................ ............... 7
مادران مؤمنان................................ ................................ ................................ ...........9
همسران قريشي پيامبر.............................................................................................. :9
همسران غير قريشي پيامبر....................................................................................... :9
خديجه دختر خويلد................................ ................................ ................................ 12
پايان ايام جاهليت .......................................................................................................12
ازدواج با پيامبر........................................................................................................15
عملكرد خديجه با دعوت ورسالت.............................................................................18
سوده دختر زمعه ................................ ................................ ................................ ...20
آغاز شگفتانگيز.........................................................................................................20
سوده خواب ميبيند....................................................................................................21
ازدواج.........................................................................................................................22
عايشه ................................ ................................ ................................ ......................24
ازدواج آسماني............................................................................................................24
فضيلت عايشه رضي االله عنها......................................................................................26
حفصه دختر عمر رضي االله عنه ................................ ................................ ...........29
داستان ازدواج .............................................................................................................29
فضيلت حفصه............................................................................................................30

4 مادران مؤمنان
حفصه و ماريه.............................................................................................................30
زينب بنت خزيمه مادر بينوايان................................ ................................ ...........33
سخاوت ام المؤمنين زينب بنت خزيمه......................................................................33
زندگي زينب قبل از ازدواج با پيامبر.......................................................................34
ازدواجي مبارك...........................................................................................................35
روزهايي در كنار پيامبر............................................................................................35
ام سلمه ................................ ................................ ................................ ....................36
خداحافظي با ابوسلمه.................................................................................................36
ازدواجي مبارك...........................................................................................................37
جايگاه بلند ام سلمهل..........................................................................................39
زينب بنت جحش................................ ................................ ................................ ....41
داستان زينب چيست؟.................................................................................................42
ازدواج با پيامبر........................................................................................................43
زندگي زينب بعد از پيامبر.......................................................................................45
جويريه دختر حارث................................ ................................ ............................... 46
(جويريه بنت حارث) در غزوه بني مصطلق...............................................................46
صفيه دختر حيي بن اخطب................................ ................................ ...................49
صفيه بنت حيي بن اخطب قبل از ازدواج با پيامبر..................................................49
پيروزي و ازدواج ........................................................................................................50
ام حبيبه (رمله دختر ابي سفيان)................................ ................................ .........52
ازدواج با پيامبر........................................................................................................53
م�قاتي مبارك.............................................................................................................54

مادر مؤمنان 5
وفات ام حبيبه رضي االله عنها......................................................................................55
ميمونه دختر حارث................................ ................................ ................................ 56
خواهران مؤمن............................................................................................................56
ازدواجي مبارك...........................................................................................................57
وفات...........................................................................................................................60

امهات المؤمنين (مادران مؤمنان) همسران پيامبر هستند و همه مورد تجليل واحتـرام
امت ميباشند و از آن جا كه مادر مسلمين هستند بعد از درگذشت پيامبر با كسي ديگر
ازدواج نكردند.
امهات المؤمنين (مادران مؤمنان) همسران پيامبر هستند كه تعدادشان يازده زن بـوده
كه شش تا قريشي وچهار عرب (غير قريشي) ويك غير عرب بوده است. 1 استF0
همسران قريشي پيامبر:
همسران قريشي پيامبر عبارت از:
1 (خديجه دختر خويلد بن اسد بن عبدالعزيز بن قصي بن ك�ب.
2 (عايشه دختر ابوبكر صديق بن ابي قحافه.
3 (حفصه دختر عمر بن خطاب.
4 (ام حبيبه دختر ابوسفيان، اسمش رمله هست.
5 (ام سلمه دختر اميه بن سهيل.
6 (سوده دختر زمعه.
همسران غير قريشي پيامبر:
وامهات المؤمنين عرب كه از قبيله قريش نيستند عبارتاند از:
1 (زينب دختر جحش بن رئاب بن اسد بن خزيمه.

2 (ميمونه دختر حارث بن حزن ابن قيس بن غي�ن اله�ليةF1
.
2 3 (زينب دختر حزيمه بن حارث ابن قيس اله�ليةF2
.
4 (جويريه دختر حارث بن ابي ضرار، از بني مصطلق.
اما تنها همسر پيامبر كه عرب نيست صفيه دختر حيي بن اخطـب كـه از قبيلـه
بنونظير است.
اينها ازواج پيامبر و مادر همه مؤمنيناند وضمناً اولين زنـي كـه پيـامبر  او را بـه
همسري برگزيد خديجه بود و تا زماني كه خديجه زنده بود پيامبر با زني ديگر ازدواج
نكرد. بعد از درگذشت خديجه رسول اكرم در مكه با سوده ازدواج نمـود و بعـد از آن
دو سال قبل از هجرت، عايشه را به عقد خويش درآورد، و در سال دوم هجـري بعـد از
واقعه جنگ بدر با ام سلمه ازدواج نمود، سپس حفصه را به همسري برگزيـد و در سـال
سوم هجري زينب دختر جحش نيز در زمره همسران آن حضرت قرارگرفت، در سـال
پنجم هجري با جويريه ازدواج كرد و در سـال ششـم هجـري ام حبيبـه نيـز بـه امهـات
المؤمنين اضافه وبه شرف همسري پيامبر مفتخر گرديـد ، بعـد رسـول اكـرم  بـا صـفيه
وميمونه دختر حارث و سپس با زينب دختر خزيمه ازدواج نمود.
پيامبر اكرم با همسرانش با اخ�ق خوب ومهرباني رفتار ميكرد، وقتي كه از عايشـه
پرسيده شد كه اخ�ق پيامبر با خانوادهاش چگونه بوده است؟
گفت: اخ�ق پيامبر از همه مردم بهتر بود، او ناسزا وسخن زشت به زبان نمـي آورد،
و در بازارها فرياد وپرخاش نمينمود، و بدي را بـا بـدي پاسـخ نمـي داد بلكـه گذشـت

1 -المعرفة والتاريخ، بسوي 323/3.
2 -حواله گذشته.

مادر مؤمنان 11
مينمود و مي 3 بخشيدF
1
.

و نيز عايشه گفت: او مانند يكي از شما مردان بود، كه ا زنانش به خلوت مينشسـت ،
اما بهترين ومهربانترين وخوش اخ�قترين شوهري بود، همواره لبخند بر لبـانش نقـش
ميبستF4
2
.
اينگونه رسول اكرم با بزرگواري ونرم خوئي با زنانش رفتار مينمود، همواره لبخند
پرمهر وعطوفت آن حضرت بر چهره همسرانش، زندگي را برايشان زيبا مينمود، آنها
نيز او را زياد دوست ميداشتند تا جايي كه اين محبت به رشك بـردن وغيـرت ورزيـدن
ميانجاميد. روايت است كه يكي از همسران پيامبر بنام صفيه دختر حيـي بـن اخطـب
غذايي لذيذ ميپزد و آن را در ظرفي براي پيامبر ميفرستد. عايشه نيز غذا آماده كرده و
در ظرفي ميگذارد، ناگهان ميبيند كه غذاي صفيه قبل از غـذاي او بـه پيـامبر  رسـيده
است، عايشه ظرف غذاي او را به زمين ميكوبد، ظرف مـي شـكند و دو تكـه مـي شـود ،
پيامبر دوتكه ظرف را بر ميدارد و به همديگر مـي چسـباند و بـه اطرافيـان مـي گويـد :
بخوريد غيرت مادرتان جوش كرده است. بعد از صرف غذا رسول اكرم ظـرف عايشـه
را براي صفيه ميفرستد وظرف شكسته را درخانه عايشه نگهداري مينمايد و مـي گويـد :
«غذا در برابر غذا، وظرف در برابر ظرف»F5
3
.

عايشه متوجه ميشود كه بر اثر جوش غيرت و رشك بردن مرتكب چنين كاري شـده
است به پيامبر ميگويد: «كفاره كاري كه كردم چيست؟ پيامبر فرمـود : ظرفـي ماننـد

1 -طيالسي ص 214 و امام احمد 236/6 و ترمذي در البر والصـلة: باب ما جاء فـي خلـق النبـي  ايـن
حديث را روايت كردهاند.
2 -تاريخ دمشق ابن عساكر 323/1.
3 -بخاري باب النكاح، باب الغيرة (5225 (واحمد در مسند 3/105 روايت كردهاند.

12 مادران مؤمنان
1 همان ظرف و غذايي مانند آن غذا، اشتباه تو را جبران ميكند 6«F
.

و رسول اكرم در خانه، كارهايش را خودش انجام ميداد و همه كارها را براي زنان
نميگذاشت، گوسفند ميدوشيد، لباسش را ميدوخـت وبـراي خـود و همسـرانش كـ ار
مينمود وچون وقت نماز فرا ميرسيد براي اداي نماز بلند مـي شـد وخانـه را بـه سـوي
2 مسجد ترك ميگفتF7
.

و اين چنين زنان شريف و نجيب پيامبر در خانه پيامبر زندگي بسـر كردنـد كـه تـا
زماني او زنده بود كانون خـانواده اش گـرم و فضـاي آن را محبـت پركـرده بـود و زنـان
پيامبر احساس خوشبختي مينمودند، و بعد از درگذشت پيامبر همسران آن حضرت،
صبر و قناعت را پيشه نموده و به زندگي خود ادامه دادند.
خديجه دختر خويلد

جبرئيل در غار حرا به پيامبر گفت:
«اين خديجه است كه با ظرفي پر از غذا به سوي تو ميآيد، وقتي نزد تو آمد از طرف
من وپروردگارش س�م كن، و او را مژده بده كه خداونـد در بهشـت بـرايش خانـه اي از
3 جواهرات نفيس درست نموده كه داد وفرياد وخستگي در آن خانه وجود ندارد 8«F
.

پايان ايام جاهليت
در زماني كه اهل مكه مشرك بودند وكعبه مملو از بتهاي قـريش ، بـود ، در يكـي از
روزها زنان مكه براي جشن عيد در مسجد الحرام جمع شده بودنـد در حـالي كـه آنهـا
1 -مسند 148/6 ابوداود در البيوع و االجارات باب فيمن آفسد شيئا لعزم مثلـه ( 3568 (ايـن روايـت را
ذكر كرده است.
2 -خاري باب االذان، باب: من كان في حاجة أهله فأقيمت الص�ة فخرج (676.(
3 -بخاري مناقب الأنصار در فضائل الصحابة بـه شـماره 2432 و 2433 ايـن حـديث را روايـت نمـوده
است.

مادر مؤمنان 13
سرگرم سرور وشادي بودند مردي ناشناخته از كنار شان در حال عبور بـود ، مـرد منظـره
زيباي جشن را كه پير زنان ودختران جوان مشغول شادي بودند مشـاهده كـرده وايسـتاد ،
نگاهي به زنان و به بتهايي كه اطرافشان بود انداخت، لبخند بر لبانش نقـش بسـته بـود
گويا ميخواست چيزي بگويد، ناگهان فرياد برآورد: اي زنان قريشي! بـه زودي پيـامبري
در ميان قوم شما مبعوث خواهد شد، براي هر يك از شما ممكن بـود او را بـه همسـري
برگزيند.
اين مرد با سخن خود، شادي وهياهي زنان را متوقف كرد و زنان قريشـي بـا تعجـب
وحيرت به اين مـرد ناشـناخته خيـره شـده بودنـد ، و بـه همـديگر نگـاه كـرده واز هـم
ميپرسيدند: اين مرد ناشناخته چه كسي هست كه با ما چنين سخن مـي گويـد ؟! هـدفش
ازاين سخن چيست؟!
بعد از اينكه به آن مرد نگاه كردند در پاسخ به يكديگرگفتند: ايـن مـرد غالبـا يهـودي
است وفردي ناشناخته ومتعلق به اين ديار نيست!! و او جز مسخره وعيب جـويي از بـت
هايمان ديگر هدفي نداشته است. در اينجا بود كه همه زنان يك صدا دشنام و ناسزا نثـار
آن مرد كردند و بعضي به سوي او سنگ پرتاب نمود كـه درنتيجـه آن مـرد از آنهـا دور
شد.
اما در ميان آنها فقط يكـي بـود كـه آن مـرد را ا ذيـت نكـرد ودشـنام نـداد ، زيـرا او
ميدانست كه اين بتها را نبايد پرستش كرد، زنان قريشي نيز ميدانسـتند كـه آن زن بـه
ين قريش نيست اما از آنجا كه مقامش باال بود كسي در مورد عقيدهاش شك نميكرد و
به خاطر جايگاه ومقام بزرگ اجتماعي وشهرت نيكويش كسي به خود اجازه انتقـ اد از او
را نميداد.
اين زن، زني بود كه در ميان قومش به طاهره (پاكيزه) معروف بود وبانو وسرور زنـان
قريش لقب يافته بود.

14 مادران مؤمنان
بود كه از نظـر نسـبي 1 اين زن، خديجه دختر خويلد بن اسد بن عبدالمعزي بن قصيF9
جزو زنان متوسط قريش به شمار ميرفت.
خديجه ازديگر زنان قريش شريفتر، ثروتمندتر وامانتدارتر بود، عفـت وپاكـدامني او
نيز زبانزده همه بود، ه خاطر اين صفات نيكو از جايگاه ومقـام بـااليي در ميـان قـومش
برخوردار بود.
Fمؤرخين 10
در مورد او چنين نوشتهانـد: «مـادر قاسـم ، قريشـي اسـدي ، مـادر فرزنـدان 2
پيامبر اولين كسي كه به آن حضرت ايمان آورد و او را قبل از همه تصـديق و تائيـد
نمود و به او اطمينان داد، زني كه به كمال رسيده بود، عاقل ومتدين وبزرگوار وپاكدامن و
از اهل بهشت بود، رسول اكرم هميشه او را تعرف وذكر خيرش را مـي نمـود و او را از
ساير امهات المؤمنين برتر ميدانست وچنان در بزرگداشت او مبالغه ميكـرد كـه عايشـه
ميگويد: به هيچ زني به اندازه خديجه رشـك وغيـرت نبـرده 1 امF

. زيـرا پيـامبر  زيـاد از 3

خديجه ياد مينمود.
و چون خديجه براي پيامبر بسيار عزيز وگرامي بـود قبـل از خديجـه بـا زنـي ديگـر
ازدواج نكرد ونيز تا زماني كه خديجه زنده بود با زني ديگر ازدواج ننمود، خداوند چنـد
فرزند از خديجه به پيامبر داد.
خديجه مالش را براي پيامبر خرج مينمود و پيامبر براي او تجارت ميكرد. خداوند
پيامبر را دستور داد تا به خديجه مژده خانهاي سـاخته شـده از مرواريـد را در بهشـت
بدهد كه داد وفرياد و خستگي در آن راه ندارد، و خديجـه بارهـا از ز بـان عمـو زادهاش
ورقه بن نوفل شنيده بود كه او خديجه را به آيندهاي روشن و پاكيزه و به دين صـحيح و
آيين يكتاپرستي مژده داده بود.

ازدواج با پيامبر
وقتي سن پيامبر به بيست سالگي رسيد، به خاطر امانتداري وصداقت در مكـه او را
به نام محمد امين ميشناختند، در يكي از روزها ابو بطالب عموي پيـامبر  بـه او گفـت :
برادرزاده عزيز، من فردي هستم كه ثروتي ندارم، ومشك�ت روزگار، زنـدگي را برايمـان
دشوار نموده و سالهاي سختي را گذراندهام، و ثروت و تجارتي ندارم، اكنون كاروان قوم
تو براي تجارت آماده حركت به سوي شام است، خديجـه دختـر خوي لـد بـه افـرادي از
قريش شترهايش را ميدهد تا با مال او برايش تجارت كنند و اين افراد نيز سود ميبرنـد .
اگر تو نزد خديجه بروي وبراي رفتن به سوي شام وتجارت براي خديجه اظهار آمـادگي
1 كني تو را بر ديگران ترجيح خواهد داد، چون از صداقت و امانتداري تو خبر داردF12
.
پيامبر در مورد سخنان عمويش به فكر فرو رفت، اما ابوطالب تفكر محمد را قطع
كرده وگفت: گر چه دوست ندارم تو به شام بروي، زيرا ميترسم يهوديان قصد سويي به
2 جانت كنند، 13 اما چاره اي جز اين نيستF
.

خديجه زني امانتدار، شريف وتاجري ماهر بود كه كـاروان تجـاري او در كنـار ديگـر
كاروانهاي قريش از همه جاي دنيا سر ميزد. خديجه اموال خود را به مرداني مـي سـپرد
وهرچه سود به دست ميآمد نيمي از آن را به همان افراد ميداد، مهارت قريشيها نيز در
تجارت مشهور بود.
پيامبر به ابوطالب گفت: شايد خديجه خودش دنبال من كسي را بفرستد.
ابوطالب گفت: ميترسم كسي قبل از تو نزد خديجه بـرود ومـالش را تحويـل گيـرد .
3 سخن ابوطالب با برادرزادهاش محمد، اينجا به پايان رسيد وازهمديگر جدا شدندF14
.
خديجه از گفتگوي ابوطالب ومحمد بطريقي آگـاه شـد ، او محمـد صـلى االله عليـه

1 -عيون الأثر از ابن سيد الناس ج 1 ص 116 چاپ دارالتراث، مكتبه ابن كثير دمشق.
2 -حواله گذشته.
3 -حواله گذشته.

16 مادران مؤمنان
وسلم را ميشناخت كه صداقت وامانت وي در مكه زبانزده خاص و عام است ومـردم او
را صادق وامين ميخوانند. خديجه گفت: نميدانستهام كه او چنـين چيـزي مـي خواهـد ،
سپس كسي را دنبال محمد فرستاد وگفت: به محمد بگو: از آن جا كه تو فردي هسـتي
راستگو و امانتدار، كاروان تجاري مرا به شام ببر ومن دو برابر ديگران به تو مـزد خـواهم
داد.
پيامبر بعد از شنيدن پيام خديجه نزد عمويش ابوطالب برگشت و آنچـه از خديجـه
شنيده بود برايش تعريف نمود، ابوطالب گفت: برادرزادهام! اين روزي را خداونـد بـه تـو
حواله نموده است. كاروان خديجه آماده شد و پيامبر وميسره غ�م خديجـه بـه سـوي
شام حركت كردند، عموهاي پيامبر حمزه وابوطالب كاروانهاي ديگر را سفارش كردند
كه مواظب برادرزاده شان باشند، كاروان به راه خود ادامه داد تا اينكه بـه منطقـه شـام بـه
شهر بصري رسيد، محمد وميسره در بازار بصري نزديك عبادتگاه راهبي بنـام «نسـطورا »
زير درختي اقامت گزيدند، راهب كه ميسره را از قبل ميشناخت نزد ميسره آمد و گفـت :
مردي كه درسايه آن درخت نشسته چه كسي هست؟ ميسـره گفـت : او قريشـي واز اهـل
حرم است، راهب به او گفت: آن مردي كه زير درخـت نشسـته پيـامبر اسـت ، سـپس از
ميسره پرسيد: آيا چشمهايش كمي قرمز هستند؟ ميسره گفت: بله، راهب گفت: او آخرين
پيامبر است.
ميسره ع�وه بر امانتداري، حسن رفاقت وفايده زياد در تجارت چيزهاي ديگـري نيـز
در اين سفر مشاهده نمود، او ميديد كه هنگام ظهر كه هـوا بـه شـدت گـرم مـي شـد دو
1 فرشته پيامبر را كه سوار بر شتر بود سايه ميكردند تا ازگرماي آفتاب در امان بماندF15
.
ميسره و پيامبر از شام به سوي مكه بازگشتند قلب ميسره از محبت پيامبر االمال
بود. ميسره به اندازهاي پيامبر را دوست ميداشت كه گويا برده پيامبر است. چون آنهـا
به مكه رسيدند ديدند كه خديجه در هنگام ظهر بيرون از خانه همراه چند زن كـه نفيسـه
1 -عيون الأثر ج 1 ص 617.

مادر مؤمنان 17
دختر منبه هم در ميان آنها به چشم ميخورد منتظر پيامبر وميسره بودند، پيامبر نـزد
خديجه آمد واو را از فايده وسودي كه در اين تجارت عايد شده بود خبر كـرد ، خديجـه
خوشحال شد ومزد پيامبر را دو چندان پرداخت نمود. نفيسه دختر منبه مـي گويـد كـه
خديجه بعداز بازگشت پيامبر مرا نزد او فرستاد تـا از او خبرگيـري نمـايم ، ومـن نـزد
پيامبر رفتم، و به او گفتم كه محمد چرا ازدواج نميكنـ ي؟ او گفـت : چيـزي در دسـت
ندارم كه ازدواج نمايم.

سيرت امهات المؤمنين رضی الله عنهن أجمعین را به عنوان شكوفه هايي معطر به نوجوانان ودوست داران سيرت زنان اهل بیت پيامبر صلي الله عليه وسلم تقديم مي كنيم تا آنها در زندگي براي خود از آنها الهام بگيرند واز صحنه هاي بزرگ زندگي زنان پيامبر صلي الله عليه وسلم درس بياموزند