فصل اول: نظر و ديدگاه ما در رابطه با مذاهب اربعه و مساله اجتهاد و تقليد 7
- نظر و ديدگاه ما در ارتباط با مسأله اجتهاد و تقليد: ..................................................8
- تعريف اجتهاد و مشروعيت آن: ..............................................................................11
- حكم شرعي اجتهاد شرايط اجتهاد: .........................................................................13
- شرايط اجتهاد: .........................................................................................................13
«باطل بودن اين فكر كه ميگويد: باب اجتهاد بسته است» .........................................22
- اعتراضات و جواب دادن به آنها:...........................................................................26
- اع�ن بسته بودن باب اجتهاد، مدعين اجتهاد را منع نميكند:..................................37
اثبات درجه اتّباع .........................................................................................................40
شرط تقليد و اتّباع.......................................................................................................51
ديدگاه ما در رابطه با امامان مجتهد چهارگانه.............................................................62
- اقرار امامان اربعه رحمهم االله به ترك گفتههاي آنان اگر مخالف با كتاب (قرآن) و
سنّت (احاديث) باشد:.................................................................................................83
- نظر و ديدگاه ما دربارة مذاهب اربعه(چهارگانه) (حنفي، مالكي، شافعي، حنبلي)
رحمهم االله...................................................................................................................87
- ماضد مذاهب اربعه (حنفي- شافعي- مالكي- حنبلي) نيستيم................................90
پيشنهادي مهم براي توحيد مذاهب فقه اس�مي..........................................................95
- اسباب لزم: .............................................................................................................95
- متن برنامه: ...............................................................................................................99

4 ديدگاه اهل حديث در رابطه با بدعت تعصب مذهب
- چگونگي تحقق بخشيدن به اين برنامه:.................................................................101
دعوت ما، دعوتي است معتدل بدور از افراط و تفريط.............................................102
اداملإ زندگي و موفقيت نتيجلإ دعوت بر اص�ح فقه ميباشد......................................109
راه نجات...................................................................................................................116
فصل دوم: چرا التزام به يك مذهب معين جايز نيست؟................................ .. 127
- سوءتفاهم البوطي: .................................................................................................128
- التزام به يك مذهب معين بدعت است:.................................................................130
- قياس مذاهب بر قراءتهاي مختلف، قياسي اشتباه، قبيح و آشكاري است: ............137
- انتشار مذهب از روي دليل نيست: ........................................................................139
- انكار التزام به مذهب معين از طرف امام مالك: ....................................................139
- امام ابوحنيفه نيز تقليد كردن از خود را انكار كرده است: .....................................141
- امام احمد نيز تقليد كردن را انكار ميكند: ............................................................141
:.........................................................142 - () امام شافعي تعصب مذهبي را انكار ميكند
- مثالي در رابطه با سوء تفاهم البوطي: ....................................................................144
- امام شافعي مردم را به سوي عمل كردن به حديث صحيح اگرصحت آن ثابت شود،
دعوت ميكند اگر چه مردم با آن حديث مخالف باشند:..........................................146
- امام شافعي جواب معترضان را ميدهد: ................................................................150
- ديدگاه ابن الص�ح در رابطه با عمل كردن به حديث: ..........................................151
- السبكي مستقيماً به سوي عمل كردن به حديث دعوت ميكند:............................152
- بسياري از مجتهدان نظرات خود را تغيير دادهاند: .................................................153
- شاگردان بعضي وقتها با اساتيد خود يعني امامان مجتهد، مخالفت ميكردند:....154
- در حقيقت مقلّدان، التزام و تقيد مردم به يك مذهب را بوجود آوردهاند:.............155
- مجتهدين هيچگاه اقرار به مذهب گرائي متعصبانه نكردهاند:.................................156

فهرست مطالب 5
فريادهايي جسورانه كه مذهب گرايي متعصبانه را انكار ميكند ...............................157
- سكوت بعضي از علماء به سبب ترس از مردم است:...........................................158
- اين نظر و عقيده البوطي كه حق با اكثريت است، باطل است:..............................159
- حكم خداوند - تبارك و تعالي- در رابطه با اكثريت:...........................................160
فصل سوم: دليل دعوت ما براي بازگشت به سوي سنّت چيست؟............... 171
- البوطي از موضوع فرار ميكند به مردم پناه ميبرد: ...............................................172
- البوطي ص�حيت اجتهاد را ندارد: .........................................................................175
- دعوت سلفيه در سرزمين شام چگونه بوجود آمد؟:..............................................175
- مثالهايي زنده از اخت�ف بين دعوتگران سنّت و دشمنان آنان:............................177
- اخت�ف بين سلفي و مقلّد مذهب مالكي: .............................................................177
- اخت�ف بين سلفي و مقلد مذهب حنفي: ..............................................................183
- اخت�ف بين سلفي و مقلد شافعي مذهب: ............................................................185
- اخت�ف بين سلفي و مقلد حنبلي مذهب: .............................................................187
- ما بخاطراين همه مخالفتهاي زياد با سنّت صحيح، با تعصب مذهبي دشمني
ومخالفت ميكنيم: .....................................................................................................188
- مذهبيون، مذهب را به عنوان اصل اساسي و كتاب و سنّت را به عنوان تبع آن
قراردادهاند: ................................................................................................................190
تعصب مذهبي مخالف دين و علم است...................................................................192
- يك نفر مسلمان روشنفكر و با فرهنگ اگرديد كه مذهب او مخالف با كتاب و سنّت
است، چه كار بايد بكند؟: .........................................................................................194
- نمونه ديگر: ...........................................................................................................199
- از البوطي ميخواهيم كه جواب دهد:....................................................................202
اهميت خطر موضوع تعصب مذهبي.........................................................................203

6 ديدگاه اهل حديث در رابطه با بدعت تعصب مذهب
- رد و انكار يك اعتراض:........................................................................................204
- اينها توضيحات و روشنگريها و اليل دعوت ما در ارتباط با ترك تعصب مذهبي
است:.........................................................................................................................206

فصل اول:

نظر و ديدگاه ما در رابطه با مذاهب اربعه و مساله اجتهاد و

تقليد

در اين فصل ميخواهيم آشكارا و صراحتاً نظر و ديدگاه خـود را بـراي مـردم
بيان كنيم، بطوريكه براي كسي بهانه وعذري در ارتباط با نفهميدن و يا بدفهمي و
نظر وديدگاه ما و آن چرا كه در مورد ما شايعه پراكني ميكنند، باقي نماند، چنـد
سالي است كه از سوءتفاهم بيشتر مردم نسبت به نظر و فكرمان گله منـد بـوده و
رنج ميبريم، نميدانيم سبب اين سوءتفاهم ودرك اشتباه، مخالفت ما نسـبت بـه
آنچه كه مردم به آن عادت كردهاند يا آن را از آباء و اجداد خود به ارث بردهانـد ،
ميباشد و يا تش بسياري از افراد مصلحتي و تابع هوا و هوس، باعـث بوجـود
آمدن اين موقعيت و سوءتفاهم و گمراهي مسلمانان شده است، تا مـردم را از مـا
دور كنند و بين ما دشمني و عداوت ايجاد كنند. در حقيقت از مدتهـا بـيش مـا
نظر و اعتقاد خود را در رابطه با موضوع اجتهاد، تقليد و مـذاهب فقهـي بوسـيله
آنچه كه استادمان «ع�ّمه محمـد ناصـرالدين البـاني » در مقدمـه كتـاب نفـيس و
گرانبهاي خود بنام «صفة ص�ة النبـي ص» مخصوصـاً در جلـد پـنجم آن آورده
است، بيان كردهايم بگونه اي كه براي هر فرد مخلص، علم دوست، منصف كافي
است كه آن را به شكلي صـحيح ، درسـت بفهمـد و همچنـين بـا نوشـتن تعـداد
تحت عنوان (عـود ة إلـي السـن ة: بازگشـت بـه 1 قاالتي كه در مجله «المسلمون 0«F

- في المجلدالخامس- العددالثاني والثالث والرابع والخامس. 1

8 ديدگاه اهل حديث در رابطه با بدعت تعصب مذهب
سنت) به دنبال مطالبي كه استاد علي طنطاويي درآن مجله منتشـر كـرد ه موضـوع
مورد نظررا بيان كرده است.
- نظر و ديدگاه ما در ارتباط با مسأله اجتهاد و تقليد:
معتقديم كه تبعيت از آنچه كه خداوند سبحانه و تعالي ـ در كتاب خود(قرآن)
و سنّت رسول خودص به آن امر كرده واجب است و اين همان عزم، تصميم
وارادة اس�م و حقيقت ايمان است و هركس به تبعيت آنچه كه از طرف خداوند
و رسول او آمده است، راضي و خشنود نباشد، مسلمان نيست همانطور كه
خداوند سبحانه و تعالي ميفرمايد:

«مؤمنان هنگامي كه به سوي خدا و پيغمبرش فراخوانده شوند تا ميان آنان
داوري كند، سخنشان تنها اين است كه ميگويند: شنيديم و اطاعت كردي و
رستگاران واقعي ايشانند»
و درباره منافقان ميفرمايد:

«و زمانيكه بديشان گفته شود: به سوي چيـزي بياييـد كـه خداونـد آن را (بـر
محمدص) نازل كرده است، و به سوي پيغمبرص روي آوريد (تا قرآن را براي
شما بخواند و رهنمودتان دارد) منافقان را خواهي ديد كـه سـخت بـه تـو پشـت
ميكنند (و از تو ميگريزند و ديگران را نيز از تو باز ميدارند...».
و آيات ديگري كه به اين موضوع اشاره ميكنند، لذا تبعيت از كتاب (قرآن) و
سنّت (احاديث) بايد هدف اساسي براي هر فرد مسلماني بوده و راهي باشـد كـه

فصل اول: نظر و ديدگاه ما در رابطه با مذاهب اربعه و مسأله اجتهاد و تقليد 9
از آن مسير حركت ميكند، ولي مردم، در رابطه با مقدار ظرفيت فهم و شـناخت ،
درجات مختلفي دارند، بعضي از آنان جاه�ني هستند كـه معـاني قـرآن كـريم و
احاديث شريف را نميداند و نميتواند از طريق آن دو معاني و مفـاهيم قرآنـي و
احاديث را استنباط كند، و نميتوانـ د آنچـه را كـه آنـدو (قـرآن و حـديث) ا ز او
ميخواهند، بشناسد، بعضي ديگر از مردم، شامل افرادي عالم، آگـاه و هوشـياري
هستند كه معاني آيات و احاديث را ميدانند، و به احكام و قوانين و قواعدي كـه
از قرآن و احاديث استنباط ميشود، پـي مـي برنـد ، و مـي داننـد در بـين آيـات و
احاديثي كه ظاهراً با هم اخت�ف دارند هماهنگي، تلفيق و ارتباط، ايجـاد كننـد و
بر زبان عربي و شيوه و روش آن، وافق و آگاهاند و گروه سوم، كساني هستند كـه
حد وسط بين گروه اول و گروه دوم هستند يعني جاهل و ناآگاه نيستند تا حـدي
كه احكام را درك نكنند، و نتوانند آنچه را كه قرآن و احاديـث بـر آنهـا اللـت
دارد، بفهمند بلكه داراي علم و آگاهي، عقلي متفكر بـود ه، ولـي بـه درجـلإ عـالم
فقيه، متخصص در فقه، اهل تحقيق و تتبع، باريك بين و بصير و آگاه به آنچه كـه
كتاب(قرآن) و سنت (احاديث) بر آنها اللـت دارد ، نرسـيده اسـت. درجـات و
مراتب اصلي مردم بدينصورت است كه مشخص شد، هر چند هـر كـدام از آنـان
خود داراي مراتب و درجاتي متفاوتي ميباشند. گروه اول از مـردم علماء آنـان را
مقلد نام نهادهاند.
و نوع دوم را اصط�حاً مجتهد مينامند. و نوع سـوم را متبعـين (كسـاني كـه
تبعيت ميكند) مينامند.بر گروه اول واجب است كه از هر عالمي كه به كتـاب و
سنّت آگاه است و در ارتباط با دين وعلم مورد اعتماد و اطمينان آنان است، تقليد
كنند. و اما بر گروه دوم واجب است كه در ارتباط با شناخت آنچـه كـه كتـاب و
نت بر آن داللت ميكند، ت�ش كرده و از آنها تبعيت و پيروي نمايند، و حتـي
مردم را نيز به آگاهي از كتاب وسنت و تبعيت از آن دو راهنمايي وارشاد نمايد. و

10 ديدگاه اهل حديث در رابطه با بدعت تعصب مذهب
ر گروه سوم واجب است كه از داليل شرعي و گفتههاي علماء، اط�ع و آگـاهي
پيدا كرده و از آنها تبعيت كنند. هر كس كـه اسـتعداد و توانـايي اجتهـاد داشـته
باشد، تقليد و اتباع از غيرمگردرحالت ضرورت، براي او جايز نيسـت ، همـانطور
كه طهارت و وضو بوسيله خاك، زماني درست است كـه آب موجـود نباشـد يـا
اينكه در به كار بردن آن معذوريت شـرعي داشـته باشـد و هـر كـس توانـايي و
اسـتعداد اتبـاع " تبعيـت" داشـته باشـد تقليـد واجتهـاد بـراي او جـايز نيسـت
همانطوريكه اگر كسي توانايي وقدرت اجتهاد و تبعيت را نداشته باشد، تقليد بـر
او واجب است. دليل اين گفتهها آن است كه اصل و اساس در هر چيزي، تبعيت
از كتاب (قرآن) و سنّت است براي هر كسي كه توانايي و استعداد حركت در اين

 نویسنده درباره کتابش می گوید: در این کتاب می خواهیم آشکارا و صراحتاً نظر و دیدگاه خود را برای مردم بیان کنیم، بطوریکه برای کسی بهانه وعذری در ارتباط با نفهمیدن و یا بدفهمی و نظر ودیدگاه ما و آن چرا که در مورد ما شایعه پراکنی می کنند، باقی نماند، چند سالی است که از سوءتفاهم بیشتر مردم نسبت به نظر و فکرمان گله مند بوده و رنج می بریم، نمی دانیم سبب این سوءتفاهم ودرک اشتباه، مخالفت ما نسبت به آنچه که مردم به آن عادت کرده اند یا آن را از آباء و اجداد خود به ارث برده اند، می باشد و یا تلاش بسیاری از افراد مصلحتی و تابع هوا و هوس، باعث بوجود آمدن این موقعیت و سوءتفاهم و گمراهی مسلمانان شده است